Από ανθρώπους που έζησαν δίπλα στα γεγονότα ή παραβρέθηκαν επί τόπου, όπως ο σταθμάρχης Λάρισας Γ. Αννης, ο επικεφαλής του συνεργείου αποκατάστασης από το Μηχανοστάσιο Θεσσαλονίκης Ευθύμης Κοντόπουλος (και οι δύο συνταξιούχοι σήμερα) και ο ερευνητής των σιδηροδρομικών ατυχημάτων στην Ελλάδα, με πλούσιο σχετικό αρχείο Φράνκυ Ελλιοτ, που συνομίλησε με ανθρώπους που έζησαν από κοντά πτυχές της τραγωδίας.
Φρικιαστικές διηγήσεις. Ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Και περίεργα όσο και τραγικά παιγνίδια της μοίρας.
Το όνομα Δοξαράς έκτοτε στοιχειώνει τη μνήμη όσων ασχολούνται με τον ελληνικό σιδηρόδρομο και ιδιαίτερα όσους εργάζονται σ'αυτόν.
Αυτή η φρίκη είναι ότι έχει απομείνει ύστερα από τόσα χρόνια που έχουν περάσει, αλλά και ένα πελώριο ΓΙΑΤΙ.
Καθώς και ένα ταπεινό προσκυνητάρι στο σημείο του ατυχήματος (Χ.Θ. 318+900) απ'όπου δεν περνούν πια τα τραίνα, καθότι η χάραξη εδώ και χρόνια έχει αλλάξει και περνάει μέσα από το ομώνυμο τούνελ.
Γυρίζουμε το ρολόι πίσω 43 χρόνια.
Το 1972 έχει μπεί αρκετά συνοφρυωμένο από πλευράς καιρού αλλά και γενικότερης πολιτικής κατάστασης.
Δικτατορία, αστυνομοκρατία, αυταρχικό, ανελεύθερο και γκρίζο πολιτικό σκηνικό.
Η νεολαία ξενερωμένη από την κακόγουστη ελαφρολαική "κουλτούρα" την βρίσκει σε live ροκ συναυλίες με δημοφιλή ψυχεδελικά ροκ και ποπ συγκροτήματα της εποχής όπως τους Socrates drank the conium (με επικεφαλής ένα χίπυ από τον Πειραιά, τον Αντώνη Τουρκογιώργη), τους Πελόμα Μποκιού (με επικεφαλής ένα νεαρό τραγουδιστή ονόματι Βλάση Μπονάτσο με φωνή ίδια με του Steve Winwood και ήχο Santana) kai τους πιο σοφτ Poll (με επικεφαλής κάποιο Κώστα Τουρνά, σπεσιαλίστα στις power ballads και στίχο επηρεασμένο από τα παιδιά των λουλουδιών).
Οι φαβορίτες, τα μακριά μαλλιά και το παντελόνι καμπάνα στη μόδα.
Το αστέρι του Νίκου Ξυλούρη αρχίζει να μεσουρανεί παράλληλα με το φούσκωμα του ολοένα και ριζοσπαστικοποιούμενου αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος (λίγο πριν τα γεγονότα της Νομικής), ενώ ο Διονύσης Σαββόπουλος μαζί με τον Ευγένιο Σπαθάρη, την Σαμίου, την Γλέζου και τα Μπουρμπούλια, κάνει ονειρικές εμφανίσεις στο ΡΟΝΤΕΟ και το ΚΥΤΤΑΡΟ, κοντά στην πλατεία Βικτωρίας.
Στο πρωτάθλημα προπορεύεται ο Παναθηναικός με νωπές τις δάφνες από το Γουέμπλευ, ενώ ο πανίσχυρος ΠΑΟΚ του Κούδα και του Σαράφη απειλεί να αφαιρέσει την δεύτερη θέση από τον Ολυμπιακό.
Στο σχολείο κάθε πρωί είχαμε αυστηρό έλεγχο για το μήκος των μαλλιών μας.
Οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι την εποχή εκείνη, περνούσαν την μεταβατική τους περίοδο από ΣΕΚ σε ΟΣΕ Α.Ε., από δηζελοκίνηση / ατμοκίνηση (η δεύτερη κυρίως σε εμπορικά δρομολόγια) σε πλήρη δηζελοκίνηση, ενώ οι κανονισμοί ασφάλειας της κυκλοφορίας βελτιώνονταν σταδιακά και αργά, ύστερα από κτηθείσα πείρα από αιματηρά δυστυχήματα τύπου Δερβενίου.
Ο τότε υπουργός της χούντας (επί των Μεταφορών) Φθενάκης είχε εξαγγείλει την εντός πενταετίας εξαφάνιση του ατμού και την μετατροπή του άξονα Αθηνών - Θεσσαλονίκης σε ηλεκτροκινούμενο σιδηρόδρομο με ταχύτητες 300 χλμ/ώρα (προ TGV όλα αυτά) !!!
Τα ραδιοτηλέφωνα και γενικά τα συστήματα επικοινωνίας αμαξοστοιχίας-εδάφους ήταν terra incognita για τον ΟΣΕ.
Η Κυριακή 16 Γενάρη 1972 ξημέρωσε γεμάτη παγωνιά από το πρωί.
Ηταν μια πράγματι συννεφιασμένη Κυριακή.
Στο Θεσσαλικό κάμπο έπεφτε χιονόνερο από το πρωί. Ο κόσμος όμως ήταν ξαναμμένος με το επικείμενο ντέρμπυ του πρωταθλήματος που θα γινόταν το ίδιο απόγευμα στο στάδιο Καραισκάκη, μεταξύ των δύο αιωνίων αντιπάλων, του Ολυμπιακού που ηγείτο ο μεγάλος Δεληκάρης και του Παναθηναικού στον οποίο μεσουρανούσε ο Μίμης Δομάζος.
Στο ΜΘ δύο Πειραιώτες μηχανοδηγοί, ονόματι Σταματίου και Πολίτης κάθονται στα χειριστήρια της ALCO A323 που αστραφτε φρεσκοβαμμένη από την Γενική Επισκευή που μόλις είχε περάσει στο ΚΕΠ, με την υψηλή ποιότητα δουλειάς του Εργοστασίου Πειραιά που εγγυώταν η διοίκηση του μηχανικού μηχανολόγου-ηλεκτρολόγου Ηρακλή Τσάκαλου.
Οι Πειραιώτες μάστορες ξεκινούν αργά με την 323 και κατευθύνονται προς τον ΝΕΣΘ όπου προσκολλώνται στη σύνθεση που μόλις πριν λίγο είχε φτάσει ελαφρώς καθυστερημένη από το Μόναχο, με προορισμό Αθήνα: στη φημισμένη υπερταχεία απολύτου προτεραιότητας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ ΕΞΠΡΕΣ, που δρομολογιακά χαρακτηρίζονταν ως αμαξοστοιχία 2.
Γύρω στις 13.30 και με δεκάλεπτη περίπου καθυστέρηση το ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ εγκαταλείπει το Νέο Επιβατικό Σταθμό Θεσσαλονίκης. Μετά το Πλατύ, η μονή γραμμή διευρύνει την καθυστέρηση και ενώ ο ουρανός σκοτεινιάζει ολοένα και περισσότερο, η αμαξοστοιχία 2 φθάνει με παραπάνω από 20 λεπτά καθυστέρηση στη Λάρισα.
Κανονικά εκεί έπρεπε να κάνει υπέρβαση στην ταχεία αμαξοστοιχία 22, πλην όμως ο σταθμάρχης Λάρισας έδιωξε την 22 προς Παλαιοφάρσαλο (για την ακρίβεια γραμμή ελευθέρα μέχρι Ορφανά), για να μην φεσωθεί λίγα λεπτά (πρώτο παιγνίδι της μοίρας).
Στη Λάρισα εκείνη την ώρα έχει υπηρεσία ελιγμών ένας βολιώτης μηχανοδηγός.
Μόλις η 2 σταματάει στο σταθμό, πηγαίνει δίπλα στην καμπίνα της ALCO και πιάνει για 1 λεπτό την κουβέντα με τους μηχανοδηγούς. Βλέπει ότι έχουν αναμένο δίπλα τους ένα ραδιοφωνάκι - τρανζίστορ που αναμεταδίδει το πρώτο ημίχρονο του αγώνα Ολυμπιακού - Παναθηναικού. Μάλιστα ο Σταματίου τον κερνάει ένα τσιγάρο και τον ρωτάει τα προγνωστικά του για το παιγνίδι.
Την συζήτησή τους διακόπτει ο ήχος της σφυρίχτρας του σταθμάρχη της Λάρισας που προαναγγέλει την αναχώρηση της αμαξοστοιχίας 2 ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ ΕΞΠΡΕΣ για Λιανοκλάδι - Αθήνα (επόμενες σταθμεύσεις του).
Το τραίνο μετά από ένα κοφτό σφύριγμα της ALCO γκαζώνει σιγά - σιγά και εξαφανίζεται στον ήδη σκτεινιασμένο λόγω καιρού ορίζοντα, προς νότο.
Την ίδια περίπου στιγμή ή μάλλον λίγο αργότερα, ο σταθμάρχης Παλαιοφαρσάλου διώχνει την αμαξοστοιχία 121 Πειραιώς - Θεσσαλονίκης, πιό γνωστή σαν "πόστα", από τον σταθμό Παλαιοφαρσάλου με γραμμή ελευθέρα προς Ορφανά.
Η 121 έχει ξεκινήσει τις 9.30 περίπου από την Αθήνα με επικεφαλής την δηζελάμαξα ALCO A207 + 2 επίκουρες κλειστές φορτάμαξες + όχημα σκευοφόρος-ταχυδρομείο Ιταλικής κατασκευής AVIS + 2 επιβατάμαξες BREDA REGGIANE (η πρώτη ήταν το λεγόμενο "όχημα μόνον δι 'οπλίτας").
Στο όχημα των οπλιτών επιβιβάστηκαν καμμιά τριανταριά φαντάροι από την Θήβα που πήγαιναν με μετάθεση σε μονάδες της Βορείου Ελλάδος.
Κανονικά στον Παλαιοφάρσαλο προβλεπόταν η διασταύρωση της 121 με την 2, η οποία θα περνούσε διέλευση τον σταθμό.
Θυμίζουμε ότι εκείνη την εποχή οι εντολές ήταν αυστηρές να μην καθυστερεί ή σταθμεύει άσκοπα σε μη προβλεπόμενο σταθμό η υπερταχεία. Λόγω της ημίωρης περίπου καθυστέρησης της 2 όμως ο σταθμάρχης αποφάσισε να διώξει την 121, καθώς μάλιστα πίσω (από πλευρά Δομοκού) πλησίαζε το ανερχόμενο ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ (αμαξοστοιχία 1), θεωρώντας ότι η διασταύρωση πρέπει να μετατεθεί, ώστε τα δύο ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ να διασταυρώνονταν στον Παλαιοφάρσαλο.
Πράγματι η 121 φεύγει και φθάνει στα Ορφανά, όπου καθηλώνεται για διασταύρωση με την προπορευόμενη (κακώς?) του 2 αμαξοστοιχία 22.
Ταυτόχρονα ο σταθμάρχης Δοξαρά Παπαδόπουλος ενημερώνεται από τον σταθμάρχη Λάρισας ότι η 2 ξεκίνησε από Λάρισα προς νότο.
Εκείνη τη στιγμή προκύπτει το πρόβλημα που θα γίνει η διασταύρωση 121 και 2: στα Ορφανά ή τον Δοξαρά.
Σε περίπτωση που γινόταν στα Ορφανά, θα επρόκειτο για τριπλή διασταύρωση + υπέρβαση μεταξύ των αμαξοστοιχιών 2, 121, 22.
Ο σταθμός Ορφανών είχε μία αμφίαιχμο παρακαμπτήριο και μία μόρτα.
Στην τηλεφωνική επικοινωνία Παπαδόπουλου (σταθμάρχη Δοξαρά) - Γκέκα (σταθμάρχη Ορφανών) ανακύπτει αγεφύρωτη διαφωνία μεταξύ των δύο για το σημείο της διασταύρωσης.
- "Δεν μπορώ να κάνω ελιγμούς και παλινδρομήσεις στα Ορφανά, δεν χωράνε τα τραίνα" λέγεται ότι είπε ο Γκέκας.
- "Δεν μπορώ κανονιστικά να σταματήσω την υπερταχεία για να περιμενει την πόστα στο Δοξαρά και συνεπώς η διασταύρωση πρέπει να γίνει στα Ορφανά, πολλώ μάλλον που η υπερταχεία είναι καθυστερημένη" λέγεται ότι αντείπε ο Παπαδόπουλος.
Ακολουθεί τσακωμός και μεσολάβηση του Ρυθμιστή Κυκλοφορίας Αθηνών (ΡΚΑ) Χαλιώτη που αρχικά πείθεται να γίνει η διασταύρωση στο Δοξαρά και στη συνέχεια μεταπείθεται από τον ανένδοτο Παπαδόπουλο και προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον Γκέκα για να του πεί να κρατήσει το τραίνο.
Ελα όμως που ο Γκέκας για να εκβιάσει να γίνει η διασταύρωση στο Δοξαρά, δίνει το σινιάλο αναχώρησης στην 121 πριν ξαναεπικοινωνήσει με τον ρυθμιστή που θα του έλεγε ότι άλλαξε τελικά γνώμη.
Εντρομος ο ρυθμιστής επικοινωνεί με τον Παπαδόπουλο στο Δοξαρά για να του ζητήσει να κρατήσει εκεί το ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ.
Ομως ο Παπαδόπουλος στο μεταξύ, βέβαιος ότι τελικά η διασταύρωση θα γίνει στα Ορφανά, είχε βγεί έξω και έδωσε ελευθέρα διέλευση στην προσεγγίζουσα στον σταθμό υπερταχεία 2.
Μόλις μαθαίνει από το τηλέφωνο ότι και ο Γκέκας έδιωξε την 121 τρελαίνεται.
Ο Γκέκας από την πλευρά του κάνει μια απέλπιδα προσπάθεια να σταματήσει την 121.
Ανοίγει τον σημαφόρο εισόδου από Δοξαρά για να δεί ο μηχανοδηγός της 121 ότι περιμένει τραίνο αντιθέτως και να σταματήσει.
Ατυχώς όμως η μηχανή είχε περάσει τον σημαφόρο και φαίνεται ότι ούτε ο προιστάμενος της 121 πήρε χαμπάρι σχετικά, ώστε να υποψιαστεί ότι κάτι τρέχει.
Αμέσως ο Γκέκας αναζητεί αυτοκίνητο για να προσπαθήσει να πλησιάσει το τραίνο, μα μέχρι να το βρεί καθυστερεί και οι αγροτικοί χωματόδρομοι δεν προσεγγίζουν την σιδηροδρομική γραμμή.
Τα δύο τραίνα καλπάζουν προς την θανατηφόρα τους συνάντηση χωρίς καμμία δύναμη να μπορεί να τα σταματήσει.
Ενας βοσκός σ 'ένα ύψωμα βλέπει απο ψηλά τα δύο τραίνα να κινούνται το ένα εναντίον του άλλου, ακριβώς μετά την δεξιά στροφή της παλιάς γραμμής που παρέκαμπτε από αριστερά το βουναλάκι, στο οποίο σήμερα έχει διανοιχτεί το τούνελ της νέας χάραξης.
Αμέσως βγάζει την κάπα του και κάνει σήμα στους μηχανοδηγούς του ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ να σταματήσουν.
Αυτοί νομίζουν ότι τους χαιρετά και τον χαιρετούν κι αυτοί.
Είναι το τελευταίο πράγμα που πρόλαβαν να κάνουν.
Αποροφημένοι όπως φαίνεται από την μετάδοση του ποδοσφαιρικού αγώνα δεν είδαν στην ανοιχτή καμπύλη την 121 να έρχεται ώστε τουλάχιστον να πεδήσουν εγκαιρα ακαριαία κιότι βγεί.
Από την άλλη μεριά ο βοηθός μηχανοδηγός Σακελαρίου της 121, έχοντας δεχτεί παράπονα από τον προιστάμενο της αμαξοστοιχίας νωρίτερα ότι το τραίνο είχε πρόβλημα θέρμανσης, είχε αφήσει την θέση του αριστερά και είχε μπεί στο μηχανοστάσιο να δεί την ατμογεννήτρια.
Ετσι ο μηχανοδηγός Σύρμας που καθόταν δεξιά και δεν είχε ορατότητα προς τα αριστερά απ 'όπου ερχόταν η 2 δεν προειδοποιήθηκε ούτε αυτός έγκαιρα για να φρενάρει τουλάχιστον.
Ετσι λοιπόν γύρω στις 16.45, εκεί στη Χ.Θ. 318+900 τα δύο τραίνα τρέχοντας με 100 χλμ/ώρα το ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ και 80 χλμ/ώρα η πόστα, μέσα σ 'ένα πρωτοφανή και ανατριχιαστικό θόρυβο που ακούστηκε στα πέριξ σαν έκρηξη, αγκαλιάστηκαν θανάσιμα σε μια τρομακτική μετωπική σύγκρουση που όμοιά της στην Ελλάδα δεν εχει ξαναγίνει, από πλευράς σφοδρότητας.
Η Χ.Θ. 318+900 γέμισε μονομιάς συντρίμια, παλιοσιδερικά, κομματιασμένες ανθρώπινες σάρκες και αίμα. Κυριολεκτικά το χώμα βάφτηκε κόκκινο.
Η 323 καβάλησε την 207 και ουσιαστικά την έλυωσε ενώ και ο δικός της θάλαμος οδήγησης ισοπεδώθηκε στην κυριολεξία.
Διαμελισμένοι φρικτά βρέθηκαν οι 2 μηχανοδηγοί της 2, καθώς και το ραδιοφωνάκι τους (τι ειρωνεία), ενώ ο Σύρμας με τον Σακελλαρίου δεν βρέθηκαν ποτέ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το φορείο του γερμανικού κλινοθεσίου που ήταν δεύτερο στη σύνθεση του ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ καβάλησε τον υπερτροφοδότη της Α207.
21 νεκροί και πολλοί βαριά τραυματίες έβαψαν με το αίμα τους την περιοχή και στη συνέχεια τα συντρίμια πήραν φωτιά.
Το wagon-restaurant / pullman υπ 'αριθμ. 704, το καμάρι της τέως Διεθνούς Εταιρείας Κλιναμαξών, κάηκε ολοσχερώς μαζί με όσους επιβάτες ήσαν σ 'αυτό.
Σκοτώθηκαν και αρκετοί στρατιώτες από το "όχημα μόνον δι 'οπλίτας" της πόστας.
Σκηνές τρόμου και οιμωγές πόνου υποδέχτηκαν τους πρώτους που έσπευσαν στον τόπο του ατυχήματος.
Την πρώτη αμαξοστοιχία βοηθείας που έφτασε επί τόπου από την Λάρισα την έσυρε μια ατμάμαξα ΘΓ.
Επί 3 ημέρες τα συνεργεία από Θεσσαλονίκη και Αθήνα πολεμούσαν να αποκολλήσουν τα βαγόνια, να καθαρίσουν τα συντρίμια και να βγάλουν τους νεκρούς και τους τραυματίες.
Οι διηγήσεις του Ευθ. Κοντόπουλου είναι ανατριχιαστικές. Εφερε μεγάλο βάρος της επιχείρησης αποκατάστασης, στην οποία χρησιμοποιήθηκε ο αμερικάνικος ατμήλατος γερανός του ΜΑΙ.
Σαν συνέπεια του δυστυχήματος αυτού ήταν η άμεση εντολή του τότε αντιπροέδρου της χουντικής κυβέρνησης Στ. Παττακού να αγοράσει ο ΟΣΕ και να εγκαταστήσει στα τραίνα του τα ραδιοτηλέφωνα, όπερ και εγένετο.
Ο Γκέκας πήγε 15 χρόνια φυλακή, ενώ ο Παπαδόπουλος απλώς ετέθη εκτός υπηρεσίας.
Αρχικά, πολλοί είχαν μιλήσει για σαμποτάζ, αλλά δεν ανακαλύφθηκε τίποτα σχετικό από τις ανακρίσεις.
Σήμερα η Χ.Θ. 318+900 με το προσκυνητάρι έχει ερημώσει αφού δεν περνούν από κεί τα τραίνα. Πολλοί βοσκοί της περιοχής που ήσαν παρόντες τότε, όμως, διηγούνται ότι κάποιες φορές τα απογέματα κοντά στο σημείο της τραγωδίας νομίζουν ότι ακούνε τον βόμβο της 323 και της 207 να πλησιάζουν απειλητικά.
Μύθος, φαντασία ή παραίσθηση άραγε;
Πριν 10 χρόνια στην Αμαλία, λίγο πριν γκρεμιστεί το κτίριο του ΟΣΕ που φιλοξενούσε παλιούς φακέλους για να γίνει το ΣΚΑ. ο Φράνκυ έψαξε να βρεί και να γλιτώσει τους φακέλους των παλιών ατυχημάτων του ΟΣΕ με τα σχετικά πορίσματα.
Τους βρήκε όλους σχεδόν εκτός από ένα που επιμελώς είχε αφαιρεθεί.
Ηταν του Δοξαρά. 21 νεκροί ψάχνουν όμως ακόμα την δικαίωση και την απάντηση σ 'ένα τεράστιο γιατί..
πηγη: http://iteakarditsas.blogspot.gr/2014/03/1972.html
Εκείνη την ημέρα δεν έπαιζε ο Ολυμπιακός με τον Παναθηναϊκό. Ο Ολυμπιακός έπαιζε στην Νέα Σμύρνη με τον Πανιώνιο (0-1) και ο Παναθηναϊκός στη Βέροια (0-0).
ΑπάντησηΔιαγραφή